Veenbessen, vruchten met therapeutische mogelijkheden
Een hulp voor acute en chronische condities
Veenbessen werden vroeger “kraanbessen” genoemd door de Pelgrims die zich als eersten in New England vestigden. Ze deden dit omdat de meeldraden van de bloem op de snavel van een kraanvogel lijken.
De inheemse Indianen, vooral de Wampanog-stam, introduceerden de bessen bij de kolonisten, en toonden hen hoe ze te gebruiken voor pemmikan-koeken (gedroogd en tot koeken geperst vruchtvlees). Maar de kolonisten gaven hun eigen tint aan de veenbes, ze gebruikten ze gestoomd en gezoet in pudding en taarten. Ongesuikerde veenbessen zijn zuur van smaak.
John Josselyn schreef “An Account of Two Voyages to New England Made During the Years 1638, 1663 (Boston: William Veazie, 1865), waarin hij de veenbes aantrekkelijk voorstelde aan zijn Europese lezers: “Eerst zijn ze lichtgeel, nadien rood, en zo groot als een kers; sommige zijn perfect rond, andere ovaal, met een ondeugdelijke zure smaak… daarenboven zijn ze excellent tegen scheurbuik.”
De Europeanen begonnen de veenbessen te verwarmen en te koken en gebruikten ze in sausen, gebak en taart, terwijl ze er suiker of honing aan toevoegden om ze zachter van smaak te maken.
Van alle bessen die ik ken, is de veenbes waarschijnlijk de moeilijkste om te kweken. Je hebt een moerassige grond nodig, die je eerst vijf jaren moet bewerken voor je een eerste oogst hebt. De kweker moet het moeras van alle planten ontdoen, alles gelijk maken, de bodem voorbereiden, de klimplanten planten en een gesofisticeerd watersysteem installeren. Het is ook belangrijk om een paar bijenkorven te plaatsen om er zeker van te zijn dat de bloemen bevrucht worden. Daarom moeten de bessenplanten gesnoeid worden en moeten de uitlopers met zand bedekt worden zodat het gewas meer recht groeit. Veenbessen zijn zeer gevoelig voor temperatuurschommelingen, zodat telers steeds op hun hoede moeten zijn. In de lente zijn ze gevoelig voor vrieskoude, zodat de telers ze meestal beschermen door onder water te zetten. Vandaag worden de bessen geoogst door ze machinaal te plukken, of door ze te laten overstromen, waardoor de bessen vanzelf loskomen.
Het therapeutisch gebruik gaat terug tot de 17e eeuw, waarin de bes bekend stond als bloedverbeteraar, tegen maagklachten, leverproblemen, braakneigingen, verlies van eetlust, en veel andere. In Oost-Europa werden veenbessen traditioneel gebruikt tegen koorts en in de kankertherapie.
Urineweginfecties voorkomen
Infecties van de urinewegen verschijnen even veel bij mannen als bij vrouwen. Toch lijken vrouwen er gevoeliger voor met het ouder worden, omdat de vrouwelijke urethra (de buis, waardoor de urine uit het lichaam vloeit) veel korter is dan die van de mannen, en dus sneller bacteriën in de blaas toelaat.
Dergelijke infecties besmetten meestal de blaas en de urethra. Occasioneel kan de infectie zich uitbreiden naar de nieren. Wanneer de symptomen optreden zijn ze meestal niet specifiek, zoals, koorts, rillingen, geïrriteerdheid, en een verlies van honger. Meer uitgesproken symptomen zouden erop wijzen, dat er iets mis is in het genitaal-urinair gebied: pijn en branderig gevoel tijdens het urineren; meer naar het toilet moeten gaan, pijn in de benedenbuik; bloederige, wolkachtige, of kwalijk ruikende urine.
Medisch onderzoek heeft aangetoond dat veenbessensap dit probleem kan oplossen. In het programma “CBS This Morning”, van 9 maart 1994, leverde Dr. Howard Tormon hiervan klinisch bewijs. Twee maanden later in de “Tufts University Diet & Nutrition Letter (mei 1994) toonde een nieuwe studie van een groep wetenschappers uit Boston aan, dat de oude volkswijsheid, om als therapie, veenbessensap te drinken, wel degelijk wetenschappelijk te bewijzen is.
Onderzoekers keken naar twee groepen van oudere vrouwen die urine hebben die bacteriën en witte bloedcellen bevat – tekenen die erop wijzen dat er een infectie aan de gang is – zelfs al zijn er geen merkbare symptomen aanwezig. Eén groep dronk elke dag 250 cc. veenbessensap, terwijl de anderen een ‘placebo’ drankje gebruikten, dat er hetzelfde uitzag en ook naar veenbessensap smaakte, maar er niks van bevatte.
Na zes weken, daalde het percentage van de bacteriën en witte bloedcellen in de urine bij de sapdrinkers – en bleef laag tijdens de zes maande durende studie. Omdat de bacteriën die de infecties veroorzaken niet overleven in een zure omgeving, veronderstellen de wetenschappers dat het drinken van het zuur-producerende sap het probleem hielp voorkomen.
De laatste theorie hierover echter is, volgens Dr. Mark Monane, één van de dokters die betrokken zijn in de studie in Boston, dat een substantie die in de veenbessen zit, de probleem-bacterie ervan weerhoudt om aan de wanden van het urinetraject vast te hechten, waar ze kan vermenigvuldigen en symptomen zoals pijnlijk urineren kan veroorzaken. Verder onderzochten Israëlische onderzoekers een paar jaar geleden diverse sappen en ontdekten dat veenbessensap en blauwe bessensap een substantie bevatten die verhindert dat bacteriën blijven kleven.
Omdat antibiotica niet geschikt zijn om van het probleem verlost te raken, of omdat sommige personen er allergisch op reageren, is het verstandig om veenbessen als alternatieve therapie te gebruiken. Veenbessensap, samen met colloïdaal zilver zijn een ideale combinatie om occasionele of chronische (urineweg)-infecties te behandelen.
Veenbessensap zal voor veel mensen te bitter zijn om te drinken. Daarom is een veenbessensap-cocktail – een mix van sap, water en zoetmiddel- zo populair bij de meeste mensen. Ingevroren sapconcentraat kan effectiever zijn om urineweg-infecties te voorkomen, dan de gebottelde sapcocktail. Elke dag een glas sap drinken wordt aanbevolen. Er is ook veenbessen poederconcentraat, in capsules die je in de meeste natuurwinkels kan kopen.
Jicht genezen met veenbessensap
Jicht is een storing van het purine-metabolisme, die meestal bij mannen voorkomt. Meestal ontstaat het door de consumptie van vlees. Jicht wordt gekenmerkt door een verhoogde, maar variabele zuurgraad en een hevige, terugkerende, acute artritis die plotseling opkomt door de kristallen afvalstoffen van natriumuraat in de verbonden weefsels en vooral in het kraakbeen. De polsen, ellebogen, knieën, en enkels zijn de meest gevoelige delen van het lichaam voor iemand die aan deze storing lijdt.
Heinermann geeft een voorbeeld van één van zijn patiënten : “Tony Arrellano is rond de vijftig en leed al ze een negen jaar aan jicht. Hij had verschillende soorten medicatie geprobeerd, maar zonder succes. Hij vertelde, dat hij niet wist wat hij dan zo anders deed. Na een tijdje van vragen stellen, ontdekte ik dat hij het minste pijn had tijdens Thanksgiving en Kerstmis. Dit zette mij ertoe aan om zijn eetgewoonten tijdens deze periode van nabij te bekijken. “Wel, we gaan allen samen met de wagen naar het huis van mijn zuster aan de overkant van de stad”, vertelde de man uit Chicago. “Dan gaan we aanzitten aan de meest gevulde tafel die je ooit gezien hebt.” Ik vroeg Tony van wat hij dan het meeste at. Hij antwoordde onmiddellijk, “Veenbessen! Man! Wat hou ik daarvan! Dit was de belangrijke voedingssleutel die ik zocht. Ik schreef hem een paar keer per week veenbessensaus en veenbessensap voor. “
“In de Amerikaanse vakpers vielen twee onafhankelijk van elkaar gepubliceerde berichten op, die nauw aan elkaar gerelateerd zijn. Beide gaan over veenbessen (cranberries), die op de belangrijkste nationale feestdag van Amerika, Thanksgiving, een hoofdbestanddeel vormen van het traditionele diner.
In de afgelopen jaren was de productie een stuk groter, terwijl de vraag stagneerde. Daardoor zijn de prijzen behoorlijk gedaald. Reden voor de Cranberry Marketing Commission om voor het eerst in dertig jaar voor het volgende oogstjaar een productiebeperking tot 5,4 miljoen vaten voor te stellen, plus een quotum per producent van 85% van het voorgaande volume.
Het overschot is steeds sterker opgelopen en bedroeg na het seizoen van 1999 maar liefst 3 miljoen vaten. Daarom viel des te meer op dat bij de begroting van het defensiebudget voor 2001 in de Senaat een pleidooi werd gehouden voor de gezonde eigenschappen van veenbessen en een beroep op het Pentagon werd gedaan om de consumptie hiervan door de soldaten op de bases en in het veld met voorrang te stimuleren.” Bron: LBActualiteiten, 2000 nr. 19, 16-06-2000
Veenbes info-fiche :
> Veenbessen zijn lichtrood tot donkerrood van kleur en hebben een ovale vorm. Er zijn zowel Europese als Amerikaanse veenbessen die lichte verschillen vertonen op het gebied van smaak en kleur.
Aankooptijden :
> Veenbessen zijn van september tot april vers verkrijgbaar. Let er bij aankoop op dat de bessen mooi glanzend en stevig zijn. Daarbuiten : bevroren of gedroogd.
Bewaren
> U kan ze enkele weken in de oorspronkelijke verpakking in de koelkast bewaren. Veenbessen zijn geschikt om in te vriezen.
Bereiding
> Veenbessen zijn enorm populair tijdens de kerstperiode en worden vaak gekookt gegeten in diverse gerechten en in combinatie met andere warme vruchten. Door hun bitter-zure smaak, worden ze bijna altijd gekookt met suiker. Veenbessen worden vaak verwerkt tot compote of gebruikt in gebak en taart. Voor het allerbeste resultaat is rauwe verwerking in ieder opzicht aanbevolen. Rauwe sapbereiding, al of niet in combinatie met andere vruchten is aangewezen. Ook in totaalsappen of vruchtenmoes- of saus mogen de bessen meegemixt worden.
> Bevroren bessen laten zich probleemloos verwerken in rauwe bereidingen. 100 gram bevroren veenbessen per persoon kunnen dagelijks toegevoegd worden aan een verse vruchtenbereiding van 500 à 600 gram en zijn voldoende voor het therapeutisch effect.
Gezondheid
> Veenbessen zijn rijk aan vitamine C.
Voedingswaarde per 100 g
Energie 49 kcal 205 kJ
Vezels 4,2 g
Koolhydraten 12,68 g
Vet 0,20 g
Eiwit 0,39 g
Water 86,54 g
Calcium 7 mg
Vitamine C 13,5 mg
Veenbessen op Terschelling
Terschelling is een Internationaal bekend vogelgebied. Ten noorden van Oosterend staat een veldbiologisch station, waaruit de natuurreservaten Noordsvaarder, Landerumheide en Bosplaat en het prachtige duingebied Koegelwieck in de gaten wordt gehouden. In de duinpannen komt een merkwaardige flora voor, onder meer de zeer zeldzame addertong. Terschelling leeft van landbouw en veeteelt. In de beschutte duinen worden de veenbessen gekweekt. Zeevaart, zeesleepvaart en zeilmakerij vullen de inkomsten aan.
Het beste van de Wadden.
Het waddengebied is een van de meest unieke natuurgebieden van Europa. Jaarlijks broeden er miljoenen vogels in de ongerepte natuur, de zeehonden zwemmen daar vrank en vrij rond. Alleen door de harmonie tussen natuur en mens kunnen er een keur van bessoorten groeien. Voor Ekoland was daarom de keuze niet moeilijk: wilde duindoornvruchten en cranberries voor de biologische bereidingen zonder toegevoegde suiker.
St. Donatus, een begrip op Texel
De groei, bloei en pluk van deze bessen wordt verzorgd door St. Donatus. Dit bedrijf is jaren geleden begonnen met de enige vorm van landbouw die milieuvriendelijk is: de biologische landbouw. Onlangs zijn onder het merk ‘Wadden’ producten geintroduceerd: Dankzij dit initiatief hebben veel vakantiegangers kennis gemaakt met biologische producten. Twee jaar geleden is Donatus onder de naam Waldfrucht een samenwerkingsverband aangegaan met een Friese waddenboeren om te starten met het in cultuur brengen van duindoornstruiken.
Skylge voor de beste cranberries
Wat Donatus is voor Texel is Skylge op Terschelling. Dit bedrijf heeft zich enige jaren geleden volledig toegelegd op de teelt van cranberries. De cranberries zijn eigenlijk per toeval door schipbreuk op Terschelling terechtgekomen, maar ze groeien uitstekend bij het klimaat op dit Waddengebied.
Ekoland maakt dankbaar gebruik van de Skylge cranberries voor haar bereidingen.
Als de blaas van streek raakt
Blaasproblemen.
De meest voorkomende problemen van de urinewegen en de blaas, zoals brandend gevoel bij het urineren, kleine beetjes en veelvuldig urineren, worden veroorzaakt door bacteriën die zich in de urinewegen vermenigvuldigen. Deze blaasproblemen komen vooral bij vrouwen voor. Vrouwen zijn veel vatbaarder dan mannen, omdat de urinebuis van de man veel langer is dan bij de vrouw. Natuurlijk ontstaat de ontsteking op een voedingsbodem die gedragen wordt door verzwakking of irritatie van de blaas.
Oorzaak van Blaasproblemen.
Meer dan 90 % van de gevallen van blaasproblemen gaat gepaard met de aanwezigheid van grote concentraties Escherichia Coli, een bacterie die gewoonlijk in de omgeving van het rectum wordt aangetroffen. Uit onderzoek is gebleken dat de E-Coli bacterie zich aan de blaaswand hecht en daardoor kan deze bacterie de blaas niet verlaten via de urine. Meerdere omstandigheden zorgen voor een verhoogde kans op blaasproblemen:
- Irritatie van de blaas en urineleiders door bijtende of irriterende stoffen in de urine, bv. na het eten van een maaltijd waarin scherpe specerijen zijn verwerkt.
– Hoge zuurconcentratie van de urine
– Afkoeling van het onderlichaam
– Bij verminderde weerstand (gezondheid)
– Tijdens de zwangerschap
– Tijdens en na de overgangsjaren
– Bij verzakking van de baarmoeder.
Klachten en verschijnselen:
– Pijn en/of branderig gevoel bij het urineren
– Hevige en frequente aandrang tot urineren
– Sterk ruikende urine
– Spanningsgevoel onder in de buik
Veenbessen : urinaire deodorant.
Interessant is dat de veenbes de zuurgraad van de urine dermate verlaagt dat de productie van de sterke ammoniakgeur beperkt wordt. Iets waar incontinente patiënten vaak last van hebben door de gefermenteerde urine.
Veenbes kan daarom ook gebruikt worden als urinaire deodorant.
