Hoe dikwijls sta je stil bij je ademhaling? De meeste mensen zelden of nooit. Er wordt nauwelijks een vraag bij gesteld of de adem (los van de luchtkwaliteit), de manier waarop, het ritme … een bijdrage leveren tot gezondheid of ziekte. Laten we dus even blijven stilstaan bij één van mijn stokpaardjes: trager ademen. Waar is dat goed voor? Wel, als we dan toch de mond vol hebben van “onthaasten”, dan is dit de eerste actie die je kan ondernemen. We ademen namelijk te snel en dat reflecteert automatisch op andere niveau’s, w.o. de hartslag. Als je hart aan een snel ritme gaat (wat meestal wijst op allergie of een intolerantie), dan lijkt me de beste remedie om een paar minuten je ogen te sluiten en tot ontspanning te komen, en daarbij in alle rust en spontaan trager en trager te ademen. Laten we dan eens kijken wat het resultaat is na vijf minuten. Maar misschien heb je te maken met de HIK en komt het je niet gelegen? Je gaat dan opzoeken wat helpt in zo’n geval… en je leest allerlei tips, waaronder alles van het kauwen op een citroen, het inademen van peper of, de favoriet van onze hond, het eten van een lepel pindakaas.

In Hoe de verbinding tussen geest en lichaam versterken, leren we over ‘supramaximale inspiratie’, waarbij je diep maar rustig ademhaalt, tien seconden vasthoudt, adem dan, zonder uit te ademen, nog meer in en houd nog vijf seconden vast, en adem dan een laatste, kleine adem in en houd deze vijf laatste seconden vast om “een onmiddellijke en permanente beëindiging van de hik te bereiken …”

“Toen ik een kind was, leerde ik om mijn eigen hik onder controle te houden door middel van langzame ademhaling, en als volwassene was ik verheugd om te zien dat er eindelijk een verslag over was geschreven.” Er is een zenuw – de nervus vagus – die rechtstreeks van onze hersenen naar onze borstkas en naar onze maag gaat en onze hersenen heen en weer verbindt met ons hart en onze darm, en zelfs met ons immuunsysteem. De nervus vagus is als de ‘hard-wired’ verbinding’ waarmee onze hersenen ontstekingen in ons lichaam kunnen afwijzen. Wanneer je hoort over de verbinding tussen geest en lichaam, is dat wat de nervus vagus is en doet. “Er is toenemende belangstelling voor de behandeling van een breed scala aan aandoeningen met geïmplanteerde pacemaker-achtige apparaten voor het stimuleren van de vagale afferente [nervus vagus] banen”, maar bepaalde ontspanningsoefeningen bedachten een manier om dit te doen zonder dat elektroden die in het lichaam worden geïmplanteerd, en dat is simpelweg trager ademen.

“Een gezond hart is geen metronoom”, zoals een studie met de titel precies uitlegt. “Je hartslag gaat op en neer met je ademhaling. Wanneer je inademt, heeft je hartslag de neiging om omhoog te gaan. Als je uitademt, heeft je hartslag de neiging naar beneden te gaan.” Test dit op jezelf door je hartslag te voelen veranderen terwijl je in- en uitademt. Is dat niet opmerkelijk?

Die hartslagvariabiliteit is een maat voor de vagale tonus – de activiteit van de nervus vagus. Probeer de volgende keer dat je je verveelt je hartslag zo veel mogelijk te versnellen en te vertragen tijdens elke ademhalingscyclus. Dit kan worden gedaan omdat er tegelijkertijd een heel andere oscillerende cyclus gaande is, namelijk het versnellen en vervolgens vertragen van je hartslag, gebaseerd op moment-tot- moment veranderingen in de bloeddruk. En, zoals elke natuurkundestudent je kan vertellen, “hebben alle oscillerende feedbacksystemen met een constante vertraging het kenmerk van resonantie”, wat betekent dat je de amplitude kunt vergroten als je de cycli synchroon laat lopen. Het is alsof je je kind op een schommel duwt: als je de timing precies goed hebt, kun je ze steeds hoger stimuleren. Evenzo, als je met precies de juiste frequentie in- en uitademt, kun je de cycli synchroon laten lopen en je hartslagvariatie vergroten.

En wat is het voordeel ook alweer? Volgens de neurofysiologische modelering stelt het ons in staat om de functie van ons autonome zenuwstelsel te beïnvloeden via vagale afferenten naar hersenstamkernen zoals de locus coeruleus, waardoor waakzaamheidsgebieden van de hypothalamus worden geactiveerd. Met andere woorden, het gaat niet alleen om het genezen van de hik. Een paar minuten per dag langzaam ademen kan blijvende gunstige effecten hebben op een aantal medische en emotionele aandoeningen, waaronder astma, prikkelbare darmsyndroom, fibromyalgie en depressie. In de VS heeft men het ook gebruikt in de sport, oa om de slagprestaties in honkbal te verbeteren.

Tot op heden hebben de meeste onderzoeken geen goede controles gehad en hebben ze mooie biofeedback-machines gebruikt om de resonantiefrequentie van elke persoon te bepalen, maar voor de meeste mensen komt het uit op ongeveer vijf en een halve ademhaling per minuut, wat een volledige in- en uitademing is ongeveer elke 11 seconden. Toen muzikanten willekeurig werden ingedeeld in langzaam ademende groepen met of zonder biofeedback, hielp langzame ademhaling hoe dan ook. Zo is het ook met hoge bloeddruk. Zoals je kunt zien, kun je deze techniek gebruiken om je bloeddruk binnen enkele minuten aanzienlijk te verlagen. De hoop is dat als je dit elke dag een paar minuten oefent, je de rest van de dag langdurige effecten kunt hebben als je normaal ademt.

Wat oefenen? Langzamer ademen – minder dan vijf ademcycli per minuut, gelijk verdeeld over inademen en uitademen. Dus dat is zes seconden in, dan zes seconden uit, al die tijd “ondiep en natuurlijk” ademen. Je wilt niet hyperventileren, dus haal gewoon natuurlijke, oppervlakkige ademhalingen, maar zorg ervoor dat je langzaam ademt. Probeer het de volgende keer dat je de hik krijgt. Maar ik hoop dat je daarop niet zal wachten en dat je meteen probeert wat het voor jou kan betekenen.

Op onze ademsessies konden de deelnemers hun ademritme met gemak vertragen naar de helft van hun normale aantal ademcycli. En als je dan de nadruk legt op het langzaam uitademen met de gedachte aan ontspanning – bevrijding… is het helemaal goed !

Wist je dat Ademhaling één van de acht onderdelen is van het gezondheidsprogramma Nieuwe Start ? Binnenkort is er een nieuwe serie in Waregem op 8 dinsdagavonden… Wees erbij en kom op het spoor van de natuurlijke manier van genezen… helemaal volgens Gods plan.