Het is een vraag die ik dikwijls kreeg en ik heb daar altijd op geantwoord “onder voorwaarden”. Laten we één van die voorwaarden eens van nabij bekijken. Waarom ik dit zo in de kijker zet, is omdat fruit een natuurlijk voedingsmiddel is dat het meest wordt belasterd door vele trends op het gebied van natuurlijke gezondheid en zelfs binnen de rauwe voeding. Als daar iemand is die fruit eet, en zich er prima bijvoet, komt die daar iemand tegen die fruit eten voorstelt als levensbedreigend… Zelfs het Hippocrates Health Institute doet mee aan een angstcampagne over het eten van fruit, waarbij wordt beweerd dat het eten van fruit verantwoordelijk is voor veel voorkomende gezondheidsproblemen waarmee raw food-mensen wordt geconfronteerd. Het lijkt me daarom tijd voor een opheldering.
“Te veel fruit eten veroorzaakt bloedsuiker-problemen.”
Het is steeds mogelijk dat sommige mensen een bijwerking ervaren bij het eten van (teveel) zoet fruit. In dit geval is het eigenlijk niet het fruit dat de schuld verdient, maar het totale dieet, dat te veel vet bevat. Deze situatie kan het beste worden uitgelegd met enkele citaten uit het boek ‘Breaking the Food Seduction’, door Dr. Neal Barnard.
“Het zal je verbazen om te weten dat je de reactie van je lichaam op welk voedsel dan ook kunt veranderen, zodat je beter in staat bent om te gaan met de suikers die het bevat. (…)
Marjorie was een van onze onderzoeksvrijwilligers. In een laboratoriumtest vroegen we haar een siroop te drinken met daarin 75 gram pure suiker. Door de daaropvolgende twee uur bloedmonsters te nemen, zagen we wat er met haar bloedsuikerspiegel gebeurde. (…) Het piekte na ongeveer dertig minuten en ging daarna snel naar beneden. Dat is een vrij typisch patroon. Als de bloedsuikerspiegel te snel daalt, kan je een nieuwe eetbui krijgen, wat de manier is waarop je lichaam de bloedsuikerspiegel weer op peil brengt.
Dit is het probleem: insuline is het hormoon dat suiker uit je bloedbaan naar de cellen van het lichaam begeleidt. Het is als een portier die de knop op de deur van elke cel omdraait, de suiker naar binnen helpt en vervolgens de deur sluit. (…)
Maar alles verandert als je vet voedsel eet, of als je aanzienlijk aankomt. Insuline kan niet werken in een olievlek. Als er te veel vet in de bloedbaan zit, glijdt de hand van insuline over de knop. Omdat insuline de deur naar de cellen niet kan openen, kan suiker zich in het bloed ophopen. Je lichaam reageert door steeds meer insuline aan te maken, en uiteindelijk zal het de suiker in de cellen krijgen.
(…) Het weglaten van vet uit de maaltijden verbetert de insulinegevoeligheid, wat betekent dat insuline suiker efficiënt naar de cellen van het lichaam begeleidt. (…)
Onder onze begeleiding heeft Marjorie haar dieet aangepast om vet te verminderen en vezels nauwgezet te verhogen. Een paar weken later herhaalden we de test. Ze dronk opnieuw precies dezelfde suikeroplossing, maar de veranderingen in haar bloedsuikerspiegel waren heel anders. Omdat het vetarme dieet haar insuline had verhoogd, was de bloedsuikerspiegel gematigder, was de piek lager en was de daling zachter dan voorheen. (…) In onze klinische onderzoeken hebben we ontdekt dat eenvoudige veranderingen in het voedingspatroon alleen al de insulinegevoeligheid met gemiddeld 24 procent verhogen, en deze kan zelfs nog verder toenemen als je ook aan lichaamsbeweging doet.”
Toont dat aan dat diabetici fruit kunnen eten?
Zoals iedereen moeten ze leren luisteren naar hun lichaam. Ze beginnen met fruitsoorten met een laag suikergehalte en testen welke hoeveelheid ze daarvan zonder problemen kunnen eten. Fruitsappen zou ik niet aanbevelen, enkel puur fruit en gelimiteerd tot wanneer de ervaring leert dat alles goed loopt. Pas het uitgestelde ontbijt (Mosséri) toe en begin met lichaamsbeweging. Eet nadien om je honger te bevredigen en niet tegen de honger die komt.
PS – Het voorbeeld in de test was suiker. Dat is niet hetzelfde als fruit. Fruit heeft normaal een vertraagde opname, wat beter uitwijst dan suiker.
“Hoevelen van jullie kennen iemand die diabetes heeft?” is een vraag die ik in de loop der jaren vaak heb gesteld bij het begin van een voordracht. De handen gaan de lucht in. En niemand zal ontkennen dat de hele korf van bloedsuikerstoornissen inderdaad omhooggeschoten is in de afgelopen decennia. In veel westerse landen is diabetes mellitus de zesde of zevende doodsoorzaak.
Veel mensen hebben mogelijk problemen met de bloedsuikerspiegel, zonder het te beseffen. Bovendien zijn degenen die het wel weten zich er misschien niet van bewust dat problemen met de bloedsuikerspiegel meestal buitengewoon goed reageren op het juiste soort voedsel en lichaamsbeweging. Maar tot voor kort waren bloedsuikerproblemen in de medische wereld een mysterie. Wat leek op logische voedingsrichtlijnen voor het reguleren van de bloedsuikerspiegel, leverde niet de verwachte resultaten op een consistente manier op. En lange tijd wist niemand waarom. Artsen gingen gewoon door met het verhogen van de dosering van de insuline, terwijl de gezondheid van de patiënten bleef verslechteren.
Om te begrijpen waarom de aandoening in het verleden zo verbijsterend was en waarom het nu heel duidelijk is, laten we eens kijken hoe het lichaam normaal gesproken de bloedsuikerspiegel regelt.
Hoe regelt het lichaam de bloedsuikerspiegel?
Onze bloedsuiker is glucose. Het doel is om onze cellen van brandstof te voorzien. Vet is een belangrijke secundaire brandstof, behalve hersencellen en rode bloedcellen, die normaal gesproken alleen glucose verbranden. Omdat de glucose in het bloed continu door onze lichaamscellen wordt opgenomen en verbrand, moet deze worden aangevuld. De belangrijkste bron van nieuwe glucose is het voedsel dat we eten. De glucose kan rechtstreeks afkomstig zijn van zoet voedsel, zoals fruit. Een meer typische bron van glucose is zetmeelrijk voedsel, zoals granen of aardappelen. Een zetmeelmolecuul is duizenden glucosemoleculen die aan elkaar zijn gekoppeld als kralen aan een touwtje. Of de glucose nu rechtstreeks afkomstig is van zoet voedsel of van de vertering van zetmeelrijk voedsel, de glucose wordt door het bloed getransporteerd, dat het vervolgens naar onze lichaamscellen transporteert.
Het transport van glucose gaat van de darmen naar de bloedbaan en bedient zo de lichaamscellen
Het primaire hormoon voor het reguleren van de bloedsuikerspiegel is insuline, dat wordt geproduceerd door de alvleesklier. Insuline verlaagt de bloedglucose door het transport naar de lichaamscellen te bevorderen.
Zoals we zouden verwachten, geeft de alvleesklier bij grote hoeveelheden glucose extra insuline af, waardoor onze cellen de extra glucose opnemen. De cellen verbranden genoeg van de glucose om aan hun onmiddellijke energiebehoeften te voldoen, en elk overschot wordt op twee manieren verwerkt:
het wordt opgeslagen als glycogeen in de cellen van de lever en spieren. Glycogeen is, net als zetmeel, slechts duizenden aan elkaar geregen glucosemoleculen.
of het wordt omgezet in vet en opgeslagen onder de huid en rond de interne organen.
In de volgende weken bestuderen we wat er mis gaat in dit mechanisme en waarom de stabiliteit van het glucoseniveau wordt doorbroken.
Diabetes heet in medische termen “Diabetes mellitus”. De naam diabetes stamt uit het Grieks en betekent zoiets als “veelvuldig doorlaten”. De suikerzieke moet, tengevolge van een vermeerderde urineuitscheiding, veelvuldig urineren.
De vermeerderde urineuitscheiding gaat gepaard met een toegenomen dorst (soms bijna niet te lessen). Dit is het meest opmerkelijke symptoom, waarbij men aan diabetes begint te denken.
De toevoeging “mellitus” betekent eigenlijk “honingzoet” en wijst op de zoete smaak en geur van de urine. Er is nog een andere vorm van diabetes, nl. de “Diabetes insipidus”, die eveneens wordt gekenmerkt door overmatige urineafscheiding en overmatige dorst. Hierbij gaat het meestal om een ziekte van de hypofyse.
Meestal spreekt men pas van diabetes, wanneer de ziekte zich duidelijk profileert. Haar kenmerken zijn duidelijk aanwezig en de ziekte is in volle hevigheid. De beginfase van suikerziekte is echter reeds aanwezig in het verre verleden van een persoon. Suikerziekte komt niet ineens, maar ontwikkelt zich langzaam tot de eigenlijke ziekte aan het licht komt. Als de patient overlegt wanneer de eerste tekenen zich ooit hebben aangediend, gaat hij dikwijls ver terug. Sommige symptomen zal hij terugplaatsen in zijn jeugd…
Het gaat dan o.m. over :
algemene zwakheid
chronische vermoeidheid
verslechterd zicht
grote drang naar zoetigheden en naar zetmeelhoudende voedingsmiddelen.
Je zult opmerken, dat dit geen sterke argumenten zijn, en dat dergelijke symptomen voor velen haast dagelijkse gebeurtenissen zijn. Men is het gewoon geworden om mat en futloos te zijn. Een beetje vermoeidheid, slechte slaap, inwendige siddering, duizeligheid, oogproblemen, e.v.a. daar maakt niemand zich druk om : er zijn voor alles oplossingen ? Pas wanneer de ziekte zich in haar volle breedte openbaart beseft men ten volle waarover het gaat en hoe ernstig de dysfunctie is. Het is moeilijk te omschrijven wanneer een ziekte haar aanvang neemt. Vooraleer de mens ziek kan worden gaan er enorme opstapelingen van toxines vooraf.
Dr. Shelton antwoordde ooit op de vraag “wanneer kanker begint” : “in de wieg” (en diabetes vormt daarop geen uitzondering) en hij beschreef hoe de slechte voeding de tolerantie hebben doen toenemen, terwijl de vitaliteit vermindert. Tenslotte eindigt men in het 7e stadium van ziekte.
Met betrekking tot de drang naar zoet: het zal u opvallen, hoe goed er voor de suikerzieken wordt gezorgd. Geen enkele andere ziekte behalve suikerziekte, heeft een apart rek in winkels en warenhuizen. Let eens op wàt in deze rekken voorkomt: koekjes, taartjes en allerlei traktaties zijn rijk vertegenwoordigd. “Speciaal voor suikerzieken”… om suikerziekte te krijgen of om het te blijven hebben ? Kan men daarmee de suikerzieken helpen ? Diabetici worden alleen geholpen door te begrijpen wat er aan de hand is en hoe men dit natuurlijk kan voorkomen en genezen. De gevolgen van diabetes zijn niet te onderschatten en het is mogelijk om die neerwaartse spiraal om te keren.
Dat lees je in volgende nieuwsbrieven
zeven dagen op zeven, twaalf maanden op een jaar, 365 dagen per jaar en dat voor de rest van je leven heeft je lichaam een boost nodig. Niet uit de spuit, maar dagelijkse goede zorg, en dagelijkse ondersteuning met beschermende stoffen, en het vermijden van substanties en situaties die het lichaam overmatig belasten. Dat is de BOOST waar je lichaam om vraagt. Het zal je een vinnige wederdienst doen, elke keer wanneer het geconfronteerd wordt met vreemde organismen en stoffen… En als verkoudheid, griep of koorts dan toch komen opdagen, wijst dat er niet op dat je acties gefaald hebben, maar dat je lichaam het nodig vindt en daartoe de kracht heeft om op een consequente manier af te rekenen met afval dat het niet tolereert. Het ziet nu de kans schoon om het schip te keren. Onthoud : We mogen niet eerder van ziekte genezen, dan voor ziekte ons beter heeft gemaakt !
Maar het is zomer, en dat betekent dat we beschikken over die heerlijke parels voor gezondheid. Geniet ervan. En bel me niet als je een handvol hebt gegeten, “of je er misschien toch niet teveel hebt gegeten”:-)
Koolhydraten krijgen vaak de slechte beoordeling van dikmakend te zijn. Nochtans ken ik honderden mensen die 60-70% van hun calorieën halen uit koolhydraten, en dat zijn allemaal slanke, atletische mensen.
In vorige brief maakten we al kritische kanttekeningen tegen de Low-Carb-beweging en bespraken de (on)geldigheid van hun uitspraken. In dit nummer benaderen we hun derde piste waardoor ze koolhydraten verdenken dik makend te zijn…
Koolhydraten, maar meer specifiek geraffineerde koolhydraten , veroorzaken vetopstapeling door de insuline te verhogen ?
Ik heb al aangetoond dat het geen zin heeft insuline op te roepen als een mechanisme tussen koolhydraatconsumptie en lichaamsvet. Een ander probleem met de hypothese is iets dat de insulinogene index (II) wordt genoemd. De II is gewoon een maatstaf voor hoeveel het eten van een voedingsmiddel insuline verhoogt, per eenheid calorie. Het blijkt dat het niet zo goed overeenkomt met het koolhydraatgehalte van een levensmiddel. Met name eiwitrijk voedsel zoals rundvlees kan de insulinesecretie even sterk verhogen als bepaalde zetmeelproducten zoals pasta of meer. Eiwitrijke diëten, zoals velen weten, helpen bij het afvallen. Sommigen hebben gesuggereerd dat dit komt door de afgifte van glucagon door de alvleesklier als reactie op eiwit. Dat speelt misschien een rol, maar als we glucagon gaan aanroepen, erkennen we dan niet dat naast insuline ook andere signalen een belangrijke rol spelen in dit proces? Dat is het grotere punt dat ik probeer te maken – je kunt niet alleen naar insuline kijken, je moet rekening houden met amylin, glucagon, GLP-1, ghreline, leptine, maagzwelling en al het andere korte en lange -termijn signalen die worden geactiveerd als reactie op de opname van voedingsstoffen en veranderingen in lichaamsvetmassa. Deze reguleren gezamenlijk de voedselopname en lichaamsvet op de lange termijn via de hersenen.
Het andere probleem is dat geraffineerde en ongeraffineerde koolhydraten vaak een vergelijkbare II hebben. Pasta gemaakt van witte en volkoren tarwe hebben dezelfde II, en hetzelfde geldt voor wit en volkoren brood. Donuts en koekjes zijn vergelijkbaar met volkorenbrood. Insuline na de maaltijd is dus geen overtuigende verklaring voor de mogelijk verschillende effecten van proteïne, ongeraffineerde koolhydraten, geraffineerde koolhydraten en suiker op lichaamsvet.
Ik denk dat het waarschijnlijk is dat geraffineerde koolhydraten en suiker kunnen bijdragen aan obesitas, maar door welk mechanisme? Insuline is geen dwingende verklaring. Maar laten we insuline even vergeten. Laten we, zonder ons zorgen te maken over het mechanisme, eens kijken naar de hypothese dat de consumptie van koolhydraten op zich de accumulatie van lichaamsvet veroorzaakt. Op dit punt weet ik dat sommige mensen zullen volhouden dat Taubes het specifiek heeft over geraffineerde koolhydraten, niet over koolhydraten in het algemeen. Taubes suggereert herhaaldelijk in GCBC dat alle koolhydraten dikmakend zijn, hoewel geraffineerde koolhydraten meer dikmakend zijn. Waarom zou hij anders schrijven “… koolhydraten, en in het bijzonder geraffineerde koolhydraten … zijn de ultieme oorzaak van veel voorkomende obesitas”, in plaats van simpelweg te zeggen “… geraffineerde koolhydraten … zijn de ultieme oorzaak van veel voorkomende obesitas”? Deze formulering, die overal in de CGBC wordt gebruikt, impliceert dat alle koolhydraten tot op zekere hoogte vetmesters zijn. Er is ook het voorbeeld in GCBC van de Massai-stam die gewicht winnen op ongeraffineerde sorghum.
Als Taubes niet denkt dat ongeraffineerde koolhydraten vetmesters zijn, waarom beveelt hij dan een koolhydraatarm dieet aan in plaats van te suggereren dat mensen geraffineerde koolhydraten vervangen door ongeraffineerde koolhydraten?
Om deze hypothese aan te pakken, gaan we enkele culturen opzoeken die een hoge koolhydraatinname hebben en kijken hoe vet ze zijn. Laten we beginnen met een cultuur die meer koolhydraten eet dan alle andere die ik ken: de hooglandstam van Nieuw-Guinea bij Tukisenta die in de jaren zestig en zeventig uitgebreid werd bestudeerd. Ze aten 94 procent van hun calorieën als koolhydraten, voornamelijk uit zoete aardappelen, voor een totale calorie-inname van 2.300 kcal / dag bij mannen en 1.770 kcal / dag bij vrouwen. Onderzoekers ontdekten dat ze fit, slank en gespierd waren, zonder tekenen van eiwitgebrek (Trowell en Burkitt. Western Diseases. 1981).
In het Westelijke Nijl-district in Oeganda, jaren ’40. bestond het dieet uit gierst, cassave, maïs, linzen, pinda’s, bananen en groenten (Trowell en Burkitt. Western Diseases. 1981). Ondanks de overvloed aan voedsel “was het in de jaren veertig vrij ongebruikelijk om een obese man of vrouw te zien”. “In de afgelopen jaren is een behoorlijk aantal West-Nijl-vrouwen van middelbare leeftijd er echter behoorlijk dik uit gaan zien, en sommige mannen zijn erg zwaarlijvig geworden, vooral degenen die lucratieve posten hebben en alles kunnen kopen wat ze maar willen.” Dit kwam overeen met een toename van “suiker, bakoliën, melk, vis en vlees” en een overeenkomstige afname van “zelf gekweekt zetmeelrijk basisvoedsel”. Ditzelfde scenario is gebeurd met honderden, zo niet duizenden Afrikaanse gemeenschappen wier traditionele diëten zeer veel koolhydraten bevatten.
Noordelijk Kameroen, 1980s. De Massai stam is gekend voor zijn overvoedingen-ritueel onder de naam Guru Walla, dat door Taubes wordt beschreven in GCBC:
De Massai-stam in het noorden van Kameroen vetmest hun mannetjes met zowel melk als een pap gemaakt van sorghum, een maïsachtige korrel die zoete siroop van de stengel levert. Een man is vijfendertig kg aangekomen tijdens een ceremoniële eetbui. De gemiddelde gewichtstoename is meestal zes tot tien kg met melk en pap. De Massai zijn veehoeders en hun hoofdvoedsel bestaat voornamelijk uit melk. Deze vetmesting komt vrijwel uitsluitend tot stand door toevoeging van koolhydraten (sorghum).
Taubes stelt hier dat het typische dieet ‘voornamelijk melk’ is, en dus per conclusie arm aan koolhydraten. Laten we zijn referentie volgen en kijken wat er staat. Het leidt tot een vrij toegankelijke paper van Drs. Igor de Garine en Georgius J.A. Koppert getiteld “Guru Fattening Sessions Among the Massa” (30). De Massa’s hoeden inderdaad vee, maar “hun voornaamste gebruik is niet als voedsel.” Het typische dieet (niet tijdens overvoeding) wordt beschreven als een dieet dat 516 gram koolhydraten per dag bevat en slechts 32 gram vet (tabel VIII). Het typische dieet is volgens zijn referentie 81% koolhydraten en voornamelijk gebaseerd op sorghum. Dit verslag komt overeen met andere vrij toegankelijke referenties in gerespecteerde peer-reviewed tijdschriften (31). Deze mensen leunen op hun typische koolhydraatrijke gerechten totdat ze opzettelijk een mengsel van sorghum en melk consumeren.
Het grootste deel van Azië, 20e eeuw. Veel Aziatische landen, waaronder China, Japan, Taiwan en India, hebben een traditioneel dieet met veel koolhydraten. In veel gevallen was het dominante koolhydraat witte rijst, een geraffineerd koolhydraat. Toch stonden traditionele Japanners, Chinezen en Zuid-Indiërs die voornamelijk witte rijst aten, bekend om hun lage gewicht. Elke plausibele hypothese van obesitas moet met deze observaties rekening houden.
Kitava, jaren 90. Dr. Staffan Lindeberg toonde aan dat het Kitavan-dieet voor 69% uit koolhydraten bestaat, voornamelijk uit taro, broodvrucht, zoete aardappelen en cassave (32). Hun dieet zou dus een hoge glycemische lading en een hoge II hebben gehad. Ze halen ook 50 g / dag koolhydraten uit fruit, waarvan de meeste vermoedelijk suiker (ongeraffineerd) zou zijn. Toch was er geen zwaarlijvigheid op het eiland, en slechts een paar personen met licht overgewicht. Nuchter seruminsuline was laag, in overeenstemming met andere culturen met veel koolhydraten. Dieetkoolhydraten veroorzaken geen insulineresistentie.
Ik hoop dat je inmiddels kunt zien dat de koolhydraathypothese van obesitas niet alleen op een aantal niveaus onjuist is, maar zelfs achterlijk. De reden waarom obesitas- en metabolismeonderzoekers dit idee doorgaans niet onderschrijven, is dat het wordt tegengesproken door een grote hoeveelheid bewijs uit meerdere velden. Ik begrijp dat mensen houden van ideeën die “conventionele wijsheid uitdagen”, maar het feit is dat zwaarlijvigheid een complexe toestand is en dat het niet in simplistische hypothesen zal worden gesmeten.
De consumptie van koolhydraten op zich is niet de oorzaak van de obesitas-epidemie. Echter, zodra overgewicht of obesitas is vastgesteld, kan koolhydraatbeperking bij sommige mensen het vetverlies helpen. Het mechanisme waardoor dit gebeurt, is niet helemaal duidelijk, maar er is geen bewijs dat insuline een causale rol speelt in dit proces. Koolhydraatbeperking vermindert spontaan de calorie-inname (net als vetbeperking in mindere mate), wat de mogelijkheid suggereert dat het de homeostase van lichaamsvet verandert, maar er is geen overtuigend bewijs dat dit gebeurt door een hormonale invloed op het vetweefsel zelf. De hersenen zijn de belangrijkste homeostatische regulator van de vetmassa, net zoals het homeostatisch de bloeddruk, ademhalingssnelheid en lichaamstemperatuur reguleert. Dit wordt vermoed sinds de vroege onderzoeken naar hersenletsel van de jaren veertig en zelfs daarvoor, en de ontdekking van leptine in 1994 versterkte de rol van leptine als de belangrijkste speler in de homeostase van lichaamsvet. In sommige gevallen kan het instelpunt waarrond het lichaam deze variabelen verdedigt, worden gewijzigd (bijv. Hypertensie, koorts en obesitas).
Mijn suggestie is om de boodschap van Patrick Geryl te volgen in Slank en Gezond, en in de eerste plaats aandacht te geven aan Levend Voedsel, met zijn natuurlijke enzymen en afstand te doen van industriële producten. Ook de toepassing van de juiste voedselcombinaties is een punt.
Kaneel is de binnenste laag van de bruine bast van een tropische boomsoort. De bast rolt vanzelf op tijdens het drogen. De naam kaneel is afkomstig van het Latijnse woord “canella”, wat rolletje betekent.
Deze bast wordt vermalen en als smaakmaker in vooral zoete gerechten gebruikt.
> Een stof in kaneel vergemakkelijkt het koppelen van insuline aan receptoren in vet- en spiercellen.
Dat blijkt uit onderzoek van het Maryland Human Nutrition Center, een onderzoeksinstituut van het Amerikaanse ministerie van Landbouw.
Volgens de onderzoekers helpt kaneel om een overschot aan glucose in het bloed te verminderen. Te lang rondlopen met zo’n overschot is schadelijk voor de nieren, en leidt tot vermoeidheid, een verminderd gezichtvermogen en hartaanvallen.
In proeven met menselijke weefsels in het laboratorium en met proefdieren bleek de specerij glucose maar liefst twintig keer sneller de cellen in te jagen.
Omgerekend naar mensen is een kwart tot een hele theelepel voldoende om effect te hebben.
Dewerkzame stof is methylhydroxy-chalcon-polymeer.
Die stof activeert een enzym dat insuline contact laat maken met de insuline-receptor en de-activeert het enzym dat dit proces blokkeert.
Kaneel kan misschien mensen met diabetes-2 helpen om hun ziekte onder controle te krijgen.
Diabetes-type 2 wordt in rijke landen een steeds belangrijker doodsoorzaak. Sporters kunnen de stof misschien gebruiken als insuline-nabootser.
Kaneel is een all-round remedie met veel toepassingen. Het beschermt het hart, stabiliseert het suikerniveau, is nuttig bij nieraandoeningen, tegen ontsteking, verkoudheid en zoveel meer !
Meer info over kruiden en therapie :
“Dossier Kruiden en Natuurlijke Therapie” : een verzameling van digitale documenten over de hulpmiddelen van de natuur om natuurlijk beter te worden. kosten : 30 euro. – Betalen op rekening
